نویسنده: فرهاد محمدی
اجرای خط E پتروشیمی تبریز و عملکرد پیمانکاران داخلی
سیلیکات حاصل از تولیدات خطوط مختلف در پتروشیمی تاکنون به علت فقدان قابلیت استفادة آن، به عنوان مادة زاید تلقی شده و سوزانده میشد. اما هم‌اکنون با اجرای خط E در شرکت سهامی پتروشیمی تبریز، از این ماده به صورت اقتصادی استفاده می‌شود. در گفتگوی زیر که با مهندس عادل صبح‌خیزی، مسئول ساختمان و عملیات پروژة E انجام شده است، ضمن تشریح چگونگی انجام این پروژه، به بررسی نقاط و ضعف پیمانکاران داخلی در انجام چنین پروژه‌هایی پرداخته شده است:
n ضمن تشکر از شرکت شما در این گفتگو، لطفاً ضمن معرفی خود، ابتدا در مورد کارهای انجام شده در این واحد توضیح بفرمایید؟
ایجانب مسئول ساختمان و عملیات و مسئول خط E در پتروشیمی تبریز هستم. سیلیکات حاصل از تولیدات خطوط مختلف پتروشیمی، تاکنون به عنوان ماده زائد به دست میآمد و به علت عدم استفاده از آن، در کوره سوزانده میشد. خط E، پروژهای است که این سیلیکات را به بوتادین که مادهای ارزشمند در پتروشیمی است، تبدیل مینماید. این ماده هم دارای ارزش اقتصادی و هم دارای بازار خوبی در داخل و خارج از کشور است و همچنین حمل و نقل آن آسان است.
برای استفادة بهینه از بوتادین تولیدی در داخل کشور، واحد ABS در پتروشیمی تبریز تاسیس شده که تقریباً نیمی از 16000 تن بوتادین تولیدی این واحد را به عنوان خوراک مصرف میکند و قرار است تا در صورت راه‌اندازی ABS گلپایگان، 8000 تن دیگر به عنوان خوراک برای آن واحد ارسال شود.
nدر مورد طراحی و اخذ لیسانس این واحد توضیح بفرمائید؟
لیسانس واحد بوتادین از BIS آلمان است و چون تاکید بر این بود که پیمانکار اول ایرانی بوده و شریک خارجی داشته باشد، شرکت چگالش در مناقصه بین شرکت‌های ایرانی برنده شد. اما میزان مشارکت خارجیان در این پروژه بین 10 تا 15 درصد بوده و بقیة کارها اعم از مهندسی، خرید، هماهنگی و غیره به عهدة نیروهای داخلی است.
همچنین از نظر خرید، چون فاینانس طرح به عهدة کشور خارجی است، بر طبق قوانین بینالمللی باید میزان خرید به میزان 60 تا 65 درصد از کشور تامین‌کنندة فاینانس صورت پذیرد و بین 10 تا 15 درصد از داخل کشور و در صورت نیاز 10 تا 15 درصد از یک کشور خارجی (سوم)، اعم از اروپایی و یا غیر اروپایی، خریدها صورت گیرد.
nبه نظر شما به کارگیری متخصصان خارجی در انجام پروژهها، چه شرایطی دارد؟
اکنون پس از انجام پروژههای متعدد، این نتیجه به دست آمده که اگر پیمانکار اول خارجی و پیمانکار پشتیبان ایرانی باشد، مفیدتر است. زیرا هم باعث تسریع در انتقال تکنولوژی به کشور می‌شود و هم تجربه آنها در انجام پروژهها از لحاظ مدیریت و مسائل مرتبط به آن مثل برنامهریزی بیشتر است.
n ضعف عمدة شرکت‌های داخلی در اجرای پروژهها چیست؟
در کشور، به قدر کافی نیروی متخصص و باتجربه وجود دارد و از این نظر با مشکلی روبرو نیستیم. اما ضعف عمدهای که در شرکت‌های داخلی وجود دارد، فقدان برنامهریزی منظم است. اگر برنامهریزی به طور صحیح انجام شود یک شرکت قادر است به طور همزمان ده پروژه را انجام دهد.
مزیت کار با خارجیان این است که ما یاد میگیریم چگونه مدیریت کنیم. چون از نظر کارشناسی، ما هم‌اکنون کارشناسانی داریم که هم‌سطح و یا حتی بالاتر از کارشناسان خارجی هستند. ولی در زمینة مدیریت پروژهها با مشکل مواجه هستیم و باید به صورت منطقی و اصولی به گونهای با خارجیان کار کنیم که ظرف مدت 10 تا 15 سال، تکنولوژی به طور صحیح به کشور منتقل شود.
اگر بخواهیم تکنولوژی را به طور غیراصولی به صنعت کشور وارد کنیم، در انجام کارها موفق نمیشویم. برای مثال، در حال حاضر هیچ پروژهای را نمیتوانیم پیدا کنیم که زمانبندی درستی داشته باشد. مثلاً ده ماه برای انجام کار و اتمام آن برنامه میدهیم، ولی 24 ماهه تمام میکنیم.
nبا توجه به اینکه در برخی از پروژههای مناطق جنوبی، بدنة اصلی کار به پیمانکاران خارجی سپرده شده، باز هم پروژهها با تاخیر و حتی در مواردی به علت عدم کارایی طرف خارجی، مجبور به واگذاری به نیروهای داخلی شدیم. نظر شما در این خصوص چیست؟
البته به کارگیری نیروهای خارجی باید بر اساس اصول و با مطالعه و در زمان و جای مناسب صورت پذیرد. یعنی شرکت‌هایی انتخاب شوند که دارای شناخت و روحیة همکاری بانیروهای داخلی هستند. مسلم است که به کارگیری نامناسب و بدون مطالعه، نتیجة مطلوبی را حاصل نمیکند.
n در انجام پروژهها با چه مسائل و مشکلاتی روبرو بودهاید؟
یکی از مشکلاتی که در انجام پروژهها با آن روبرو هستیم، این است که پیمانکاران داخلی جهت برنده‌شدن در مناقصه، قیمت‌های پایین پیشنهاد می‌کنند. این کار هم در مسیر پیشرفت پروژه اختلال ایجاد میکند و هم به علت عدم تکافوی مالی مشکلاتی را برای این پیمانکاران ایجاد میکند. البته در چند سال پیش به علت محدودیت پروژههای اجرایی در کشور این امر شاید دور از ذهن به نظر نمیرسید، ولی متاسفانه اکنون هم با افزایش پروژهها، باز هم شاهد این معضل و حتی افزایش آن هستیم. پیمانکاران داخلی بدون توجه به عواقب آن، جهت برنده‌شدن در مناقصهها، قیمت‌های پایین و غیرمنطقی را که بعداً خود از عهده آن بر نمی‌آیند، ارائه می‌نمایند.
n برای رفع این مشکل چه راه حلی را پیشنهاد میکنید؟
به نظر من، راه حل ممکن برای رفع این مشکل، تشکیل انجمن صنفی و یا سندیکای پیمانکاران است که با ارزیابی و کارشناسی دقیق، ارزش هر پروژه و قیمت حداقل و حداکثر هر کار را تعیین کنند. همچنین ارزیابی صحیحی از توانایی‌های اعضای خود داشته باشند و پروژهها را با توجه به خصوصیات هر کار و توانایی اعضاﺀ، به فرد مناسبی واگذار نمایند. از طرف دیگر، مناقصه‌گذار هم باید با توجه به حداقل و حداکثر ارزش هر پروژه، پیشنهادات کسانی را که از این محدوده خارج میباشند، به طور اتوماتیک حذف کند و سپس با توجه به توانایی و سوابق اجرایی اعضای انجمن، انجام پروژه را به پیمانکار مناسب واگذار نماید.
مشکل دیگر، تفاوت قابل ملاحظة میزان حقوق و مزایای متخصصان در داخل و خارج کشور است که به همین علت عدهای از نیروهای داخلی جذب شرکت‌های اروپایی و غیراروپایی مستقر در کشورهای همسایه می‌شوند و سپس در قالب این شرکت‌های خارجی برای انجام پروژهها به داخل کشور می‌آیند. به نظر منطقی می‌رسد که با تامین بیشتر نیروهای داخلی، آنها را جذب و نگهداری نماییم، زیرا این متخصصان حاضرند تا با حداقل تامین رضایت، با عرق ملی و یا علاقه به خانواده در کشور خودشان فعالیت داشته باشند.
